Marmara Üniversitesi İlahiyat Hanefi Usulünde Hadis Debusi Örneği

Ebû Zeyd ed-Debûsî, (367/978-432/1041) Maveraünnehr'in yetiştirdiği yedi önemli Kadı'dan bir olup hilaf ilminin kurucusu kabul edilir.; ed-Debûsî’nin hilaf alanında yazdığı Takvimu’l-Edille, el-Esrâr fi’l-Usûl ve’l-Furu, Tesisu’n-nazâr adlı eserler İslâm dünyasında büyük yankı uyandırmış ve bu eserlere reddiyeler yazılmıştır.; Hanefî olan ed-Debûsî özellikle eş-Şafii olan es-Sem’ânî ve el-Gazâlî tarafından eleştirilmiştir.; ed-Debûsî, Hanefîlerin, hadisi hangi şartlarda hadisi delil aldığını ortaya koymuş ve ihtilaf konusu olan her meselede muhalif görüşte olanların delillerini çoğunlukla kendi yöntemleri ile çürütmüştür.; O, İhtilaf edilen meseleleri Hanefi usulünde hadise yaklaşımını esas alarak sabit sünnette delil olan rivayetlerle çözmüştür.; ed-Debûsî’nin fıkhî küllî kaideleri içeren Te’sisü’n-nazar adlı eseri döneminde ve daha sonraki dönemde Karahanlı, Abbasî, Selçuklu, Endülüs, Memlük ve Osmanlı dönemlerinde kadılar için önemli bir el kitabı olmuştur.; İslâm Dünyasında olduğu kadar Endülüslü İbn Arabî ve İbn Rüşd vasıtasıyla Batıya tesir etmiştir.; Osmanlı döneminde yazılan Mecelle’nin ilk yüz maddesinin yazılmasında da temel oluşturmuştur.; İslam’ın evrensel hukuka katkıları Debûsî ve öğrencilerinden Pezdevî ve Serahsî’nin gibi mukayeseli çalışmalar yapan Müslüman âlimlere aittir.